رمضان زاده با اشاره به اینکه افراد متعدد بدون شناخت از گردشگری از این موضوع حرف می زنند، گفت : تا وقتی که تفاوت میان گردشگری طبیعی و اکوتوریسم را نمی دانند نباید اصلا حرف بزنند که هر کدام تعریف علمی دارند و شاخص های خود را دارند. وی گفت : طرح جامع گردشگری ترازویی برای ارزیابی طرح هایی که قرار است اجرا شود می باشد که مازندران استان گردشگرپذیر کشور است و باید این موضوع انجام شود.
وی ادامه داد : سازمان حفاظت از محیط زیست مجموعه اقدامات و برنامه هایی برای احیا و علاج بخشی روند خشک شدن تالاب میانکاله را دارد تا بتواند آن را کنترل و مدیریت کند.
مهدی رمضان زاده، عضو هیات علمی دانشگاه مازندران خود را از جمله افرادی که ۱۵ سال درگیر مسائل مربوط به میانکاله است معرفی کرد و گفت : مهمترین چالش مدیریتی است ناهم‌گرایی بین چندین نهاد را شاهد هستیم.
مهران حسنی افزود : بازنگری در ظرفیت های موجود می تواند نقشه راهی برای آینده منابع ما باشد و منابعی که در اختیار ما است و از آن استفاده خوبی نشده است و بخش دیگری بر می گردد در دگراندیشی می شود که بخش آموزش و مهارت است. وی ادامه داد : میانکاله را سالهای قبل برای گردشگری ورود کردیم در سال های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ با فرمانداری بهشهر شروع شد و حتی تا پای سرمایه گذار رفتیم.
رمضان زاده افزود : مشارکت مردم منطقه به در آمد و اقتصاد آنان از این ظرفیت گره خورده است و تا وقتی اقتصاد روستاییان تامین نشود نمی توان از آنها انتظار داشت که همراهی لازم را داشته باشند. وی تاکید کرد : در مرحله تهیه طرح باید چگونگی جلب مشارکت مردمی را برنامه ریزی و مدیریت کنیم نه اینکه وقتی به مرحله اجرای طرح رسیدیم به دنبال این موضوع برویم.
همین میزان سابقه کافی است تا به ظرفیت عظیم گردشگر پذیری تالاب بین المللی میانکاله پی برد. به طور حتم باید به این ناحیه سفر کرد تا به زیبایی و دلنشینی میانکاله پی برد که در هم‌نوایی درختچه‌های درخت انار دشت جا خوش کرده است. این منطقه با آب و هوای خوب و معتدل در اغلب فصول سال زیبایی و سرسبزی وصف ناپذیری دارد که چشم هر بیننده و گردشگری را به خود خیره می کند.
وی ادامه داد : با نگاه اینکه میانکاله زیستگاه کره زمین است با لحاظ کردن این اصول از این منبع تبدیل به محصول گردشگری شود تا توسعه اقتصادی منطقه رقم بزند.
وی گفت : در حوزه گردشگری در میانکاله بدنبال گردشگری با علائق خاص را دنبال می کنیم نه گردشگری انبوه. حسنی اظهار داشت : در هیچ کجای دنیا بدین گونه نیست که همه در یک نقطه حفاظت شده شب مانی یا کباب بزنند یعنی کارهایی که در مناطق غیر حفاظت شده صورت می گیرد انجام شود .
وی افزود : طرح جامع گردشگری استان معضلی بزرگ است که همیشه هم گفتمان غالب در سخنرانی ها گردشگری است اما در اجرا با معضلات عجیب و غریب مواجه می شویم و چالش ها نه تنها به وقت خود باقی است حتی بیشتر هم می شود.
مدیرکل محیط زیست استان مازندران در این میزگرد گفت : بزرگترین چالش امروز میانکاله خودِ بقای آن است که یک اکوسیستم آبی تالابی ساحلی است و اگر آب و تالاب نباشد عملا میانکاله کارکرد اکوسیستمی خود را از دست می دهد.
وی ادامه داد: اراضی موجود در میانکاله از جمله موارد اراضی ملی و اراضی شخصی است و طرح آشوراده ۲۲ هکتاری منابع ملی مطرح است موافق با برپایی طرح های گردشگری در اراضی ملی نیستم چون منطقه حفاظت شده است و ذخیره گاه و زوم امن است و آنجا اراضی شخصی به وسعت یکصد هکتار زمین را داریم.
وی ادامه داد : در ذخیره گاه میانکاله اجازه ورود چند سیمان و بلوک را نمی دهیم چرا که بهره برداری سنتی را داریم و آنها بهتر می توانند از آن استفاده مناسب را ببرند و در خصوص گردشگری میانکاله لوازم باید سازگار با طبیعت باشد چرا که گردشگری سازگار طبیعت جوابگو است و می تواند در آنجا جواب دهد.
این پناهگاه حیات وحش علاوه بر کریدور مهاجرت فصلی برای پرندگان، همه ساله به تنهایی بیش از نیم میلیون پرنده از انواع مرغابی، فلامینگو، پلیکان، پاخاکستری، قوی، انواع اردک، لک لک، درنای خاکستری، عقاب دریایی را در آب‌های خود سکنی می دهد.
این عضو هیات علمی دانشگاه مازندران گفت : چندین نوع مطالعه در گردشگری استان داریم هزینه طرح جامع گردشگری را که در استان های دیگر انجام شد به طور مثال استان سمنان طرح جامع را سال ۱۳۸۹ تهیه کرد.
وی اظهار داشت : باید ظرفیت و گنجایش در نظر گرفته شود و پس از آن بدنبال انجام و اجرای کار برویم ، میانکاله یک جاذبه پیرامونی که در کنار دیگر جاذبه های تاریخی و طبیعی همچون عباس آباد قرار دارد می بایست در کنار آنها از آن بهره کافی و لازم را ببریم.
رمضان زاده ادامه داد : گسترده جغرافیایی که در کشور وجود دارد و نگاههای زیست محیطی که در کشور می بینیم و مطالعاتی سواحل قشم و کیش را دیده ام نگاه زیست محیطی بدون هیچ چالش در آن منطقه انجام شد.
حال این سوالات مطرح می شود چرا با وجود داشته‌های طبیعی و تاریخی بکر میانکاله که می تواند اشتغالزایی سرشار داشته باشد، همچنان مورد بی توجهی قرار می گیرد؟ ضعف گردشگری در این منطقه چه بوده است که همانند بخش های غربی استان نتوانسته از این صنعت پول ساز بهره مند و منتفع شد؟
معاون گردشگری مازندران اضافه کرد : با نگاه به اینکه میانکاله زیستگاه کره زمین است ولی براساس کارکردهایی که در آنجا وجود دارد که یک کارکرد گردشگری است که با زوم بندی مناسب استفاه مناسب و بهینه برای تقویت و توسعه اقتصاد استان و جوامع محلی خواهد شد.
وی خواست که از ظرفیت علمی دانشگاهها برای موضوعات گردشگری استفاده شود و گفت : اولویت های گردشگری را به مجموعه دانشگاهی بدهید تا کارها و برنامه ها را ارائه بدهیم. به گفته رمضان زاده اگر قرار است در میانکاله گردشگری رخ دهد تا از طریق روش شناسی درست به یک مدل نرسیم هیچ اتفاقی نخواهد رسید.
مدیر کل محیط زیست مازندران اظهار داشت: از اینکه تاکنون مطالعاتی انجام شد اما شروع نشد بسیار خوشحال هستم؛ گردشگری با این مطالعات در میانکاله انجام نشده است و بسیار راغب هستم انجام شود اما با یک مطالعات استاندارد باید صورت گیرد.
این پژوهشگر حوزه گردشگری گفت : اعلام ضرب الاجل مبنی بر اینکه جوامع محلی وارد گردشگری شوند امکانپذیر نیست و باید برنامه درازمدت باشد.
وی با اشاره به اینکه گردشگری مشارکتی حفاظتی را در میانکاله خواهان هستیم، بیان کرد: براساس دستورالعمل سازمان محیط زیست با عنوان مشارکت در اجرای برنامه های طبیعت گردی ارائه شده است یعنی اینکه سازمان اجازه داده که گردشگری براساس معیارها و اصولی که مشخص شده است اجرا شود یعنی اینکه در میانکاله سرمایه گذار خصوصی برای گردشگری در آن می آید براساس آن چیزی که سازمان حفاظت محیط زیست عنوان می کند باشد.
وی افزود : تا کنون برای میانکاله مطالعاتی که بتواند منتهی به نسخه اجرایی شود و مورد قبول سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باشد و این مجموعه‌ها را قانع کند که به خروجی می رساند و به اهداف برد برد برسیم، نداشتیم.
عطاء الله کاویان افزود : پیش بینی هایی مطرح است که در آینده با کاهش تراز آب دریای مازندران مواجه هستیم و بزرگترین خطر را به لحاظ بقای تالابی میانکاله به همراه دارد و موجودیت آب میانکاله وصل به دریای مازندران است که نوسانات با کاهش تراز آبی همراه باشد بقای آن با چالش همراه است.
داریوش عبادی، فعال زیست محیطی مازندران گفت : میانکاله بدلیل نبود زیرساخت گردشگری در کشور و مازندران و از طرف دیگر این تالاب بدلیل عدم درک ساختار مدیریتی استان از حساسیت ویژه این ذخیرهگاه بین المللی وجود دارد و به ارزشمندی آن نرسیدند.
معاون گردشگری مازندران توضیح داد : با اجرای طرح های گردشگری نباید طبیعت دست خورده شود و باید زوم بندی های لازم با نگاه به حفظ آن منابع را داشته باشیم .
وی ادامه داد : برای همین منظور زمان زیادی باید صرف شود و بگذرد تا درک درست و خوبی از این زیستگاه حساس زمین در جامعه و مسوولان ایجاد شود. این فعال محیط زیست مازندران اظهار داشت : گردشگری طبیعی ناآشنا در میان مرم است و آن را نمی شناسند و مردم با ضوابط و معیارها و شاخص ها گردشگری طبیعی را آموزش نداده ایم. رسانه های عمومی ما چه نقشی را داشته اند و این نقش را ایفا کرده اند و باید تاب آوری زیست محیطی و ارزیابی زیست محیطی صورت گیرد.
عطاءالله کاویان مدیر کل حفاظت از محیط زیست مازندران، مهران حسنی معاون گردشگری اداره کل گردشگری، میراث فرهنگی و صنعتی دستی مازندران، مهدی رمضان‌زاده استاد حوزه گردشگری دانشگاه مازندران، داریوش عبادی فعال محیط زیست و رقیه قنبری پژوهشگر و دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری از دانشگاه علامه طباطبایی، مسوولان و کارشناسان حوزه مرتبط با حوزه گردشگری و حفاظت از محیط زیست در میانکاله هستند که در این میزگرد تخصصی حضور یافتند و مسائلی که این شبه جزیره با آن مواجه است را تشریح و تببین کردند.
این پژوهشگر حوزه گردشگری مازندران توضیح داد : نگاههای بخشی در حوزه گردشگری، محیط زیست و دیگر بخش ها باید برداشته شود، این حجم طرح ها با نگاه گردشگری را باید کجا قرار بگیرند که یکپارچه شوند.
با این حال همان گونه که گفته شد نمی توان ظرفیت گردشگری منطقه به خصوص در حوزه میانکاله را نادیده گرفت. گردشگری که امروزه تقریبا برای مناطق غربی و مرکزی استان به محور اصلی اقتصادی تبدیل شده است، می تواند برای شرق و بهشهر با تمام ظرفیت های تاریخی، طبیعی و فرهنگی به خصوص میانکاله نسخه ای شفابخش باشد، بویژه این که شرق مازندران تالاب زیبای میانکاله را دارد.
وی ادامه داد : هنوز طرح جامع گردشگری مازندران تدوین نشده است و هر اقدامی در زمینه گردشگری می بایست براساس طرح اقدامات صورت گیرد.
مدیر کل حفاظت از محیط زیست مازندران افزود : از اعتبارات ۱۴۰۰ مصوب سفر رئیس جمهور و دیگر اعتبارات ابلاغی و استانی ۱۰ میلیارد تومان برای این منظور اختصاص دادیم و بحث اطفای حریق را کامل کردیم که با این اعتبارات ادوات از جمله لودر، تراکتور و پمپ های آب را ایجاد کرده ایم.
گردشگری، کارکرد نخست میانکاله از دیدگاه علمی
وی گفت : نگاه به سمتی برود که برنامه عملیاتی را پیاده کنیم و مطالعاتی برای باقی ماندن در کتابخانه برای گردشگری کارایی ندارد و محیط زیست حوزه گردشگری میانکاله با زوم بندی با علائق خاص را مورد نظر قرار بدهد.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با اشاره به شعار سال جهانی با عنوان “نواندیشی گردشگری” گفت :شعارهای سازمان جهانی به مناسبت اتفاق هایی که در دنیا می افتد انجام می شود. دنیای کرونا باعث شد خلاقیت هایی را مشاهده می کنیم که از آن جمله به سمت بازاریابی گردشگری روی آوردیم و این نواندیشی و نو دیگر نگاه کردن به گردشگری می تواند بازنگری در ظرفیت های موجود باشد که ظرفیت هایی که استفاده بهینه اتفاق نیفتاده است.
معاون گردشگری مازندران توضیح داد : نمی گوییم گردشگری همه جا برود که فقط درامد کسب کند بلکه کشورهای دنیا به سمتی رفته است که همین کشورهای حوزه دریاری خزر چه اقداماتی در زمینه گردشگری انجام داده اند اما ما بخاطر اینکه از بس نه گردشگری اوردیم و اجازه ندادن وارد نشدن باعث شد تا منابع را در حال از دست دادن هستیم.
این استاد دانشگاه مازندرا ادامه داد : تعدد قوانین و ضوابط باعث سردرگمی می شود باید یکپارچگی در این زمینه صورت گیرد. وی اظهار داشت: اکوتوریسم، پاک ترین مدل گردشگری است و به اشتباه اثرات منفی اکوتوریسم را در کشور عنوان می کنند در حالی که مطالعات که در منطقه انجام می شود باید این مسائل مورد نظر قرار بگیرد.
وی گفت : برای حفظ منابع بهترین گزینه سرمایه گذاری است که بخش خصوصی می تواند منابع را حفظ کند الان منابعی که در استان داریم بدلیل اینکه پرهیز از استفاده داریم در حال تخریب است.
وی گفت : همچنین در این طرح باید جامعه محلی را در نظر بگیریم و با توجه به اینکه ۹۰ دامدار قانونی در آن منطقه داریم در راستای توانمندسازی جوامع محلی باشد تا اقتصاد آنها به سمت گردشگری برود نه اینکه مثلا نهادهای دولتی در منطقه وارد شوند و از منابع و ظرفیت های گردشگری طبیعی موجود به نفع خود استفاده کنند.
رمضان زاده ادامه داد : آلودگی های منطقه از جمله آلودگی ناشی از سموم کشاورزی است که بحث جدی که در درازمدت تاثیر می گذارد.
گردشگری بدون زیرساخت فرهنگی، ضربه به محیط زیست میانکاله
در این وادی خبرگزاری جمهوری اسلامی استان مازندران در میزگرد معرفی ظرفیت‌های گردشگری میانکاله با در نظر گرفتن حفظ محیط زیست منطقه و چالش ها و فرصت ها را برگزار کرد. در این میزگرد که مدیران و معاونان اداره کل دستگاههای اجرایی مرتبط در حوزه محیط زیست وگردشگری، اساتید دانشگاهی و فعالان حوزه محیط زیست و گردشگری مازندران حضور داشتند، هر یک از آنها به بیان نقطه نظرات و دیدگاه‌های خود در این زمینه پرداختند.
وی ادامه داد : گردشگری راهبردی برای توسعه است اما این راهبرد در کشور ما توسعه اقتصادی است و توسعه زیست محیطی در کنار توسعه اقتصادی کمتر می بینیم که اگر در میانکاله بدینگونه وارد شویم مشکل ساز خواهد بود.
رقیه قنبری افزود :برای اجرای طرح های گردشگری در مناطقی همچون میانکاله همیشه شاهد بودیم که با جذب سرمایه‌گذار و ورود بخش خصوصی ساخت و سازهایی از قبیل هتل بنا می شود و بدینگونه جوامع محلی خط زده می شوند در حالیکه می بایست از ظرفیت این جوامع محلی استفاده شود که خود عاملی برای حفظ منطقه است.
کاویان با اشاره به حضور پنج ماهه اش در منصب مدیر کل محیط زیست مازندران گفت: فقدان مطالعات جامع را داریم، مطالعاتی که در گذشته انجام شده مطالعه نبوده است که ما را به نقطه ای برساند که کاری را شروع کنیم.
وی اظهار داشت : مجموعه مطالعاتی گردشگری می تواند در میانکاله، فریدونکنار به عنوان یک راهبرد برای مدیران استان قرار بگیرد که بتوانند از این عرصه های طبیعی به این شکل استفاده مناسب داشته باشیم.
وی گفت : نوع گردشگری برای مناطق حفاظت شده است چند اِلمان دارد که آنها از این نوع گردشگری درآمدزایی خوبی دارند به طور مثال در برخی مناطق معتبر دنیا فروش لوکیشن یکی از بزرگترین منابع درآمدزایی است. رمضان زاده اضافه کرد: باید حفاظت محیط زیست به سمت درآمدزایی طرح ها برود نه اینکه بر این محور خلاصه شود که درآمدزایی شود.
به گفته حسنی بیش از ۴۰ نوع کارکرد برای میانکاله در نظر گرفتند که این کارشناسان علمی بدون هیچ چون و چرا گردشگری را به عنوان نخستین کارکرد میانکاله مطرح و عنوان کردند.
این تالاب که رویشگاه و زیستگاه تعداد بیشماری از گونه های در معرض خطر می باشد، در سال ۱۳۵۵ به عنوان یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست سپهر به کمیته برنامه «انسان و کره» یونسکو معرفی و انتخاب شد. تالاب میانکاله به عنوان محل زاد و ولد و پرورش ماهیان گونه های مختلفی چون کپور، انواع کفال، کلمه، سفید، ماش و کاراس، مورد توجه است. پستانداران این منطقه نیز شامل مارال، یوزپلنگ، گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، جوجه تیغی، انواع خفاش و جوندگان کوچک است.
به گفته کاویان، ۲ موضوع باید در کنار هم اتفاق بیفتد تا سرمایه گذاری که از طریق میراث فرهنگی می‌آید بداند؛ سرمایه گذار چون نگاه اقتصادی دارد به دنبال کسب درآمد است اما سازمان محیط زیست به دنبال حفظ اکوسیستم است و این ۲ باید با هم اتفاق بیفتد یعنی هم اقتصاد بهره بردار که ترجیح ما جوامع محلی است، رخ دهد و هم به مقوله حفاظت توجه شود.
وی اظهار داشت : چند تهدید در استان مازندران وجود دارد که تغییر اقلیم و میانگین ۵۰ ساله بارندگی های استان را می بینیم و سناریوهایی را برای این تغییر اقلیم ببینیم. میانکاله در قسمتی از استان مازندران قرار دارد که نمی توان وضعیت بارش آن را با رامسر در غرب استان که پربارش است، مقایسه کرد.
این فعال محیط زیست گفت :گردشگری در کشور ما به بازنگری نیاز دارد و بهترین صنعت است اما در کشور ما راه نجات گردشگری است و اما هنوز کاری صورت نگرفته است و الان حتی طرح جامع مطالعات گردشگری را نداریم. تا به بخش اجرای آن برسیم.