چالش‌های صنایع دستی اصفهان / در جستجوی شاهرگ حیاتی

توریست‌های ورودی به لحاظ مالی ضعیف‌اند

انتهای پیام



منبع

کار هنری صرفه اقتصادی ندارد

این مدرس هنر اضافه می‌کند: من به دانشجویانم می‌گویم که اصلاً از راه هنر نمی‌توانند درآمد کسب کنند و حضور در این رشته‌ها فقط به دلیل علاقه است و شرایط به‌گونه‌ای است که نمی‌توان به‌عنوان شغل به تولید صنایع‌دستی نگاه کرد.

در جستجوی شاهرگ حیاتی صنایع‌دستی
ملیله‌کاری، اثر استاد محمد آقامحمدرفیع

کیقباد بذرافشان، هنرمند مشبک‌کاری روی فلز نیز با تأکید موارد عنوان‌شده، از تسهیلگری‌ مسئولان برای اصلاح وضعیت صنایع‌دستی اظهار ناامیدی کرده و می‌گوید: وضعیت اقتصادی مردم حتی کفاف زندگی روزمره آن‌ها را هم نمی‌دهد و توان خرید صنایع‌دستی را ندارند، توریست‌هایی هم که می‌آیند از خود ما تمکن مالی کمتری دارند و اکثر توریست‌ها از سودان و زامبیا و چین هستند و خریدی ندارند و نگرانی ما این است که صنایع‌دستیِ ما را هم کپی کرده و به تولید انبوه برسانند.

او لزوم لغو قانون پیمان‌سپاری ارزی را مورد تأکید قرار داده و بیان می‌کند: طبق آخرین اخباری که زمستان سال گذشته در جلسات تهران مطرح شد، این طرح در هیئت دولت مصوب شده است و ما نیز تا هفته پیش در مکاتباتی که با تهران داشتیم پیگیر آخرین تغییرات این مصوبه شده‌ایم ،اما هنوز اطلاعاتی برای ما ارسال نشده است.

او تسهیلگری برای خرید بدون واسطه مواد اولیه توسط دولت را مطالبه هنرمندان صنایع‌دستی دانسته و بیان می‌کند: قیمت فلز نوسان دارد و با توجه به اینکه حدود ۷۰ درصد صنایع‌دستی نیازمند فلز هستند، تولیدکنندگان و هنرمندان این عرصه دچار مشکل می‌شوند. علی‌رغم اینکه بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مس در داخل کشور هستند، اما این متریال نه به‌صورت مستقیم، بلکه با چند واسطه و با افزایش قیمت مس به دست هنرمندانِ ما می‌رسد. کشورهای ترکیه و چین برای هنرمندان تسهیلاتی در نظر می‌گیرند و با قیمت مناسبی مواد اولیه را در اختیار هنرمندان صنایع‌دستی می‌گذارند، ما این یارانه را نمی‌خواهیم، اما مطالبه می‌کنیم که مس بدون واسطه به هنرمندان صنایع‌دستی برسد.

او دستگاه‌های اجرایی و اتحادیه را مورد خطاب قرار داده و بیان می‌کند: ما امیدی به اتحادیه برای رفع مشکلات صنایع‌دستی نداریم، تمام فشارها روی هنرمندان است. ما از اتحادیه سؤال داریم که چرا برای ثبت و شناسنامه‌دار کردن آثار هزینه دریافت می‌کنند؟ چرا برای دریافت مجوز کسب‌وکار نزدیک به یک‌میلیون تومان از هنرمند دریافت می‌کند، درحالی‌که صنایع‌دستی باید به ما مجوز دهد؟ هنرمندان صنایع‌دستی درآمد بالایی ندارند و نه‌تنها حمایت نمی‌شوند، بلکه هزینه‌هایی از آن‌ها دریافت می‌شود. نمایشگاه‌ها در گذشته از هنرمندان برای ارائه آثارشان دعوت می‌کردند و هیچ هزینه‌ای هم دریافت نمی‌کردند، اما الآن نمایشگاه برگزار می‌کنند و بابت هر متر از غرفه‌ای که به هنرمندان می‌دهند مبالغی به‌عنوان‌ اجاره دریافت می‌کنند که درنتیجه، هنرمندان هم در این نمایشگاه‌ها شرکت نمی‌کنند.

این هنرمند اضافه می‌کند: ورق برنج کیلویی ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان و هر کیلو ورق مس نزدیک یک‌میلیون تومان به فروش می‌رسد و اصلاً دیگر کار هنری صرفه اقتصادی ندارد. الآن در بازار خیلی از صنایع‌دستی به قیمت فلزشان به فروش می‌رسند و به‌قدری هزینه مواد اولیه بالاست که هنرمند یا فروشنده نمی‌تواند هزینه دستمزد خود را لحاظ کند.

رئیس اتحادیه صنایع‌دستی استان اصفهان تأکید می‌کند: یکی از ابهامات ما این است که موارد اولیه مثل مس در ایران تولید می‌شوند و تمام هزینه‌های تولیدشان هم به ریال است، اما هر زمان که قیمت دلار افزایش می‌یابد قیمت این مواد افزایش پیدا می‌کند و متأسفانه با کاهش قیمت دلار، قیمت آن‌ها کاهش پیدا نمی‌کند. این نحوه قیمت‌گذاری مبهم است و نقش واسطه‌ها در آن پررنگ است. اگر مواد اولیه بدون واسطه از طریق شرکت و کارخانه تولیدکننده به دست هنرمند برسد در کاهش قیمت تمام‌شده محصول نیز تأثیر خواهد داشت و هزینه‌های تولیدکننده نیز کمتر خواهد شد.

مواد اولیه، موضوع نشست تخصصی گروه فلز در ۲۰ خرداد

مس سرچشمه با قیمت دلار محاسبه می‌شود

او در مورد هزینه‌هایی که اتحادیه برای ثبت آثار هنرمندان از آنان دریافت می‌کند نیز توضیح می‌دهد: در جلسه‌های که در اتحادیه برگزار می‌شود بزرگان رشته هنری در خصوص صدور شناسنامه اثر هنری اظهارنظر می‌کنند و مبلغی به‌عنوان حق‌الزحمه به آنان پرداخت می‌شود که آن مبلغ، از متقاضیِ ثبت اثر دریافت خواهد شد. بعد از اعلام نظر این پیشکسوتان در اتحادیه، رئیس اتحادیه صنایع‌دستی اصفهان به‌عنوان بزرگ‌ترین اتحادیه صنفی صنایع‌دستی، شناسنامه هنری اثر را امضا می‌کند. این مبلغ ۴۰۰ هزار تومان است و در ازای حق‌الزحمه هنرمندان پرداخت می‌شود.

در جستجوی شاهرگ حیاتی صنایع‌دستی
زیرساخت مسی، اثر استاد اکبر بزرگیان و استاد اصغر بزرگیان

نورالله عبداللهی، معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان اصفهان نیز به ایسنا می‌گوید: اصفهان بیشترین صنایع‌دستی فلزی را تولید می‌کند و به همین دلیل ما به‌طور مداوم با هنرمندان صنایع‌دستی در این عرصه، ارتباط داریم. یکی از مطالبه‌های همیشگی هنرمندان، تهیه‌ بدون واسطه مواد اولی، با تسهیلگری دولت بوده که ما نیز در اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز پیگیر این مطالبه بوده‌ایم و درواقع پیگیری‌های پیوسته‌ای در این خصوص صورت گرفته، اما تا این لحظه موفقیتی حاصل نشده است. باید در نظر داشت که دولت پس از هر بار بالا رفتن قیمت ارز، با این نوع درخواست در همه زمینه‌ها و نه‌فقط در حوزه صنایع‌دستی مواجه می‌شود و برای دولت مقدور نیست که در همه زمینه‌ها این یارانه را تخصیص دهد. بااین وجود پیگیری‌ها در حال انجام است و برای اینکه نتیجه حاصل شود نشست تخصصی گروه فلز در تاریخ ۲۰ خرداد هم‌زمان با هفته صنایع‌دستی با حضور محمدحسین عسگرپور سرپرست اداره کل حمایت از تولید صنایع‌دستی و همچنین نمایندگان هنرمندان برگزار می‌شود که مهم‌ترین موضوع محل بحث در این نشست، تأمین مواد اولیه است.

او ادامه می‌دهد: روند ورود توریست‌ها چند وقتی است که خوب شده، اما به لحاظ مالی ضعیف هستند و کمتر آثار هنری خریداری می‌کنند. اغلب با تورهای ایران‌گردیِ ۶۰۰ تا ۷۰۰ دلاری که مبلغ کمی است وارد می‌شوند و خدمات می‌گیرند. تعداد توریست‌ها بالاست، اما کیفیت پایینی دارند درحالی‌که قبلاً توریست‌ها کیفیت بیشتری داشتند. موج جدید توریست‌هایی که به شهر واردشده‌اند از ما حتی یک اثر کوچک هم خرید نکرده‌اند، فقط برای گردش آمده‌اند و شاید کمتر از ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار هم از ایران خرید می‌کنند و می‌روند.

او راهکار حل مشکلات مالی در تأمین مواد اولیه را رونق گردشگری و ورود توریست‌ دانسته و ادامه می‌دهد: قلم‌زدن روی نقره در شرایطی که توریست‌ به کشور وارد شود، صرفه اقتصادی بیشتری دارد. حدود دو هفته‌ است که ورود توریست‌ها در اصفهان نسبت به ۳ سال اخیر بیشتر شده است و البته توریست‌هایی که ما در بازار اصفهان می‌بینیم، اغلب از چین و اوکراین و بعضاً از روسیه آمده‌اند که کمتر صنایع‌دستی خریداری می‌کنند. با توجه به اینکه امسال اصفهان سرسبزتر و شاداب‌تر از سال‌های گذشته است و هنوز آب در رودخانه جریان دارد، پیش‌بینی می‌شود که اروپایی‌ها نیز اصفهان را برای سفر انتخاب کنند. اروپایی‌ها و به‌ویژه اعراب حاشیه خلیج‌فارس که ازنظر مالی قوی‌تر هستند، بیشتر صنایع‌دستی خریداری می‌کنند. وقتی توریست با ارز خارجی از ما خرید می‌کند ما هم می‌توانیم مواد اولیه را با همان ارز و بدون نگرانی از کاهش ارزش ریال و افزایش قیمتِ مواد اولیه، تهیه کنیم.

تاج، مارکتینگ و بازاریابی را راهکار بعدی برای رونق بازار صنایع‌دستی دانسته و می‌افزاید: دولت باید برای بازاریابی جهانی صنایع‌دستی برنامه‌ای داشته باشد. صنعت گردشگری و صنایع‌دستی به هم وابستگی دارند و اگر گردشگری رونق داشته باشد صنایع‌دستی نیز رونق دارند. اگر بتوان از ظرفیت نمایشگاه‌های خارجی و شهرهای خواهرخوانده اصفهان و کشورهای عضو اکو بهره‌برداری کرد هنرمندان صنایع‌دستی با حمایت شهرداری می‌توانند بازار صنایع‌دستی را گرم کنند. معاونت اقتصادی وزارت خارجه نیز می‌تواند بستری را فراهم کند که هنرمندان صنایع‌دستی با تاجران دیگر کشورها ارتباط برقرار کنند که در این صورت راه دیگری برای صادرات باز می‌شود. دیجیتال مارکتینگ نیز راه دیگری برای رونق بخشیدن به بازار صنایع‌دستی است، چون در دنیا خرید از طریق فضای مجازی رایج شده است.

تاج با اشاره به اینکه پیمان ارزی، قانون دیگری است که جلوی صادرات را گرفته، بیان می‌کند: طبق قانون پیمان ارزی، صادرکننده متعهد می‌شود که ارز حاصل از صدور کالا را به قیمت ارز نیمایی به دولت بفروشد. اگر دولت در روند تولید صنایع‌دستی به هنرمندان یارانه می‌داد و از این صنف حمایت می‌کرد منطقی بود که دلار را به ارز نیمایی از تولیدکننده دریافت کند، اما در حال حاضر این مسئله مورد انتقاد ما است. غیرازاین مورد طبق قانون، صادرکننده در مدت ۶ ماه باید ارز حاصل از صدور کالا را به قیمت ارز نیمایی به کشور وارد کند، درحالی‌که ممکن است صنایع‌دستی پس از صدور در گالری‌ها و فروشگاه‌های کشورهای خارجی تا ۲ سال باقی بماند و به فروش نرسد. در عمل این قوانین، دست و پای صادرات را نیز بسته است. وزیر میراث فرهنگی گفت ما قانون پیمان‌سپاری را حل کردیم، اما به نظر می‌رسد هنوز اجرایی نشده است.

اهتمام به وجود آب در بستر رودخانه زاینده‌رود به‌عنوان راهکار افرایش ورود گردشگران به اصفهان اشاره کرده و می‌افزاید: اصفهان یکی از جاذبه‌های گردشگری برتر دنیا است. توریست‌ها مشروط به اینکه جریان آب زاینده‌رود در اصفهان متوقف نشود خودبه‌خود به اصفهان سفر خواهند کرد و مشکلات صنف ما به‌راحتی حل خواهد شد، اما باید توجه کرد که اصفهان در حوزه میراث فرهنگی، فقط متعلق به ایران یا شهروندان اصفهان نیست و بنابراین لازم است که کل دنیا به اصفهان و آب رودخانه‌ی آن توجه کنند.

در گزارش پیش‌رو بر چالش‌هایی تأکیدشده که هنرمندان صنایع‌دستیِ بر پایه فلز مانند قلم‌زنی نقره و مس، مشبک‌کاری فلز و ملیله‌کاری با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به گفته این هنرمندان و کارآفرینان صنایع‌دستی و در شرایطی که به علت افزایش نرخ ارز بین‌المللی و کاهش ارزش پول ملی، قیمت مواد اولیه افزایش‌یافته است، برای یافتن شاهرگ حیاتی صنایع‌دستی، بازاریابی جهانی صنایع‌دستی باید به سمت صادرات قوی و افزایش ورود توریست‌های علاقمند و توانا برای خریداری صنایع‌دستی فلزی متمایل شود. آن‌ها ضمن اینکه معتقدند حضور گردشگرانِ کم بضاعت تأثیری در بهترشدن شرایط هنرمندان و صنایع‌دستی این شهر نداشته است، تسهیلگری دولت برای خرید بدون واسطه مواد اولیه و با نرخ کمتر، اصلاح قوانین محدودکننده صادرات و بازاریابی جهانی صنایع‌دستی را از مسئولان مطالبه می‌کنند.

عبداللهی در خصوص برگزاری و شرکت هنرمندان صنایع‌دستی استان در نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز می‌گوید: ارتباط با خواهرخوانده‌های اصفهان مشکلات خاص خود را دارد و معمولاً در جشنواره‌های صنایع‌دستی دعوت می‌شوند، البته هنرمندان سال گذشته نیز با همکاری شهرداری هنرمندان به رومانی سفر کردند. هزینه سفر و اسکان با افزایش نرخ ارز نسبت به سال‌های گذشته برای هنرمندان بالا رفته و به همین دلیل هنرمندان از حضور در نمایشگاه‌های کشورهای خواهرخوانده اجتناب می‌کنند. لازم به ذکر است که فعالان صادراتیِ اصفهان دفاتری در کشورهای عضو اکو تأسیس ‌کردند و رابطی بین این کشورها با ایران و اصفهان هستند. درواقع به‌جای حضور موقت هنرمندان در کشورهای عربی، چند شرکت این کار را انجام می‌دهند و ارتباطاتی ایجاد کرده‌اند؛ تلاش ما این است که ارتباط بین هنرمندان و شرکت‌های صادراتی تقویت کنیم.

او در خصوص افزایش قیمت مواد اولیه نیز اشاره می‌کند: در قلم‌زنی اغلب از نقره و مس و گاهی هم از طلا استفاده می‌شود و با توجه به افزایش ناگهانی قیمت نقره، توان خرید تولیدکننده کمتر شده است. تا حدود ۲ ماه گذشته هر مثقال نقره ۱۵۰ هزار تومان خریدوفروش می‌شد، ولی الآن به ۲۲۰ هزار تومان افزایش‌یافته یعنی نقره حدود ۷۰ هزار تومان در دو ماه افزایش قیمت داشته است که مشتری‌های داخلی هم درنتیجه‌ی این افزایش قیمت کاهش پیداکرده‌اند؛ البته ما با همان کیفیت قبل مشغول کار هستیم و بیکار نشده‌ایم، مشتری داریم، اما قدرت خرید موارد اولیه برای ما کمتر شده است، ضمن اینکه وضع مجموع بازار قلم‌زنی چندان خوب نیست.

او از حضور افزایش توریست‌های جدید به اصفهان ابراز امیدواری کرده و ادامه می‌دهد: اطلاع دارم که ورود توریست‌های چینی رو به افزایش است و امیدواریم بازار فروش صنایع‌دستی رونق پیدا کند؛ اما مزین کردن نهادهای دولتی با صنایع‌دستی، سیاستی است که در حوزه اختیارات ادارات کل است. کاری که ما در راستای ترویج خرید صنایع‌دستی انجام داده‌ایم این بود که با پیگیریِ ما و وزارتخانه در سال گذشته به دستگاه‌های دولتی ابلاغ شد که از صنایع‌دستی به‌عنوان کالاهای هدیه‌دادنی استفاده شود.

لازم است صادرات نقره آزاد شود

اما مجید تاج، رئیس اتحادیه صنایع‌دستی استان اصفهان در خصوص بازار فروش محصولات صنایع‌دستی می‌گوید: خرید صنایع‌دستی برای مردم در این شرایط اقتصادی، اولویت دهم به بالا است و درآمد مردم عمدتاً صرف نیازهای اولیه آن‌ها می‌شود، به همین دلیل بازار داخلی برای صنایع‌دستی مناسب نیست و تنها راهی که برای تولیدکنندگان صنایع‌دستی باقی می‌ماند صادرات محصولات است که این موضوع هم حمایت دولت را می‌طلبد.

ایسنا/اصفهان افزایش و نوسان نرخ ارز، چالش‌های مالی در تأمین مواد اولیه و حضور واسطه‌ها، سود حداقلی، کاهش میزان ورود توریست‌ها، فقدان بازاریابی و صادرات کافی و میزان حداقلی دستمزدها، ازجمله مشکلاتی است که هنرمندان صنایع‌دستی شهری که یک‌سوم صنایع‌دستی جهان را تولید می‌کند با آن مواجه هستند.

محمد آقامحمدرفیع نیز هنرمند رشته ملیله‌کاری است که ضمن انتقاد از کیفیت توریست‌ها و افزایش قیمت مواد اولیه که در اظهارات دیگر هنرمندان صنایع‌دستی نیز بیان شد، از وضعیت صادرات نیز گلایه دارد و بیان می‌کند: خرید صنایع‌دستی در اولویت چندم مردم هم نیست و وضعیت نابسامانی ارز بر صنایع‌دستی هم تأثیر گذاشته است. ملیله‌کاری، بیشتر هنری توریستی است که البته امسال توریست‌ها خرید زیادی نداشته‌اند و توریست‌های کشورهای عربی هم که بیشتر مشتری صنایع‌دستی فلزی هستند به کشور وارد نمی‌شوند یا حضورشان کم است.

اهتمام با اشاره به افزایش قیمت مواد اولیه در چند ماه اخیر گفت: با کاهش قیمت ارز داخلی، هزینه مواد اولیه افزایش‌یافته است، درحالی‌که مواد اولیه در سطح جهانی قیمت بالایی ندارد. قیمت جهانی نقره حدود ۲۶ دلار است، این مبلغ در جهان زیاد نیست، اما همین ۲۶ دلار به ریالِ ما مبلغ بسیار بالایی است‌. پول ما ضعیف است، ولی برای توریستی که به دلار خرید می‌کند این قیمت‌ با توجه به اینکه دستمزدهای ما افزایش قابل‌توجهی نداشته بسیار ارزان تمام می‌شود. این مشکل صنف هنرهای دستی نیز با سرازیر شدن توریست در کشور و ورود ارز خارجی حل خواهد شد. توریست‌ها به هنرهای دستی علاقه‌مند هستند و این صنایع برای آن‌ها با توجه به اینکه به دلار و دیگر ارزهای خارجی خرید می‌کنند، قیمت پایینی هم دارد.

نحوه قیمت‌گذاری مبهم مس و نقش واسطه‌ها

این هنرمند توضیح می‌دهد: دستمزد ما حدود یک‌چهارم تا یک‌پنجم قبل است، برای مثال قبلاً با فروش هر مثقال نقره‌ی قلم‌زنی شده می‌توانستیم۲۰ مثقال مواد اولیه نقره خرید کنیم، اما الآن فقط ۵ مثقال خرید می‌کنیم. برخی از سازنده‌ها قدرت خرید مواد اولیه‌ی نقره و برنج را هم ندارند و مثلاً وقتی مشتری سفارش می‌دهد به او می‌گویند که خودش مواد اولیه را تهیه کند و به استادکار بدهد. این وضعیت ورق برنج است که از کم ارزش‌ترین انواع فلز بود و در گذشته با آن ظرف می‌ساختند. سازنده‌ای که ماهانه ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان درآمد دارد نمی‌تواند مواد اولیه تهیه کند.

در جستجوی شاهرگ حیاتی صنایع‌دستی
مشبک فلز، اثر استاد کیقباد بذرافشان

بسیاری از قلم‌زنان شغل خود را تغییر داده‌اند

رئیس اتحادیه صنایع‌دستی استان با تأکید بر اینکه قلم‌زنی نقره یکی از ارز آورترین محصولات برای صادرات است، می‌افزاید: طبق قوانین، صادرات نقره بیش از ۳ کیلوگرم ممنوع است و عنوان می‌کنند که علت برقراری چنین قانونی این است که فلز نقره پشتوانه بانک مرکزی است؛ بر این اساس کارگروهی ویژه در اتحادیه به اتفاق اتاق بازرگانی شکل گرفت و ما ثابت کردیم که صادرات آثار قلم‌زنی نقره آسیبی به بانک مرکزی نخواهد زد. چین و ترکیه روش‌های صادرات و واردات نقره را آزاد کرده‌اند، چون صدور صنایع‌دستی نقره برای کشور ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند. البته واردات نقره اکنون آزادشده است، ولی صادرات آن نیز باید آزاد باشد. ارزش چند مثقال نقره، با قلم‌زنیِ یک استاد هنرمند چند برابر می‌شود و به کشور برمی‌گردد.

امیر اهتمام، هنرمند و کارآفرین قلم‌زنی نقره، در گفتگو با ایسنا و در خصوص مشکلات تأمین مواد اولیه، اظهار می‌کند: کار ما بر مبنای زیرساخت‌های فلزی است. در مدت اخیر با توجه به اینکه فلز مس نسبت به نقره قیمت مناسب‌تری داشته، آثار قلم‌زنی، بیشتر روی مس انجام‌شده است. همیشه در انتخاب نوع ماده اولیه، قیمت حرف اول را می‌زند، البته قیمت مواد اولیه در دنیا کمی افزایش پیداکرده و به همین علت کار کردن روی مس نسبت به نقره کم‌هزینه‌تر است. سازندگان حرفه‌ای نقره نیز برای اینکه بیکار نباشند مجبور شده‌اند که به ساخت مس رجوع کنند و ما نیز برای قلم‌زدن روی آثار، بیشتر مس را انتخاب می‌کنیم. بااینکه تخصص ما نقره است، ولی اغلب درصورتی‌که مشتری، نقره سفارش دهد روی نقره قلم می‌زنیم. خیلی از همکاران در رشته قلم‌زنی ضرر کرده‌اند و شغل خود را تغییر داده‌اند.

درحالی‌که امیر اهتمام، شاهرگ رونق بازار قلم‌زنی را ورود توریست‌ها می‌داند، محمدعلی ساعی، هنرمند و استادکار دیگری از صنف قلم‌زنی، ضمن تأیید این موضوع، کیفیت توریست‌ها را در خرید صنایع‌دستی دخیل دانسته و بیان می‌کند: حال و هوای کسب‌وکارِ ما هم مثل بقیه مشاغل است‌. هر وقت حال دل مردم خوب باشد وضعیت فروش هم خوب است و آثار هنری خریداری می‌کنند. گاهی اوقات هم وضعیت اقتصادی مردم باعث می‌شود که آن‌ها به سمت خرید کار هنری نروند.

ازاین‌رو ضمن ارائه دیدگاه‌های برخی از هنرمندان صنایع‌دستیِ بر پایه فلز، رئیس اتحادیه صنایع‌دستی استان اصفهان نیز برخی از چالش‌های این حوزه را برشمرده و معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان نیز به وضعیت بازار صنایع‌دستی اصفهان و اقدامات صورت گرفته برای بهبود شرایط موجود اشاره می‌کند، اقداماتی که البته اثربخشیِ آن‌ها مشهود نیست!

در جستجوی شاهرگ حیاتی صنایع‌دستی
قلم‌زنی روی نقره، اثر استاد محمود اهتمام

معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان اصفهان اعلام کرد: مسئله لغو قانون ممنوعیت صادرات بیش از ۳ کیلوی نقره یکی از محورهای موردبحث در جلسه‌ای با عنوان میز ملی صادرات بود که به میزبانی اصفهان و در مهرماه سال گذشته با حضور دکتر مریم جلالی معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار و نتیجه جلسه به تهران منتقل شد. مکاتباتی با قسمت حقوقی وزارت نیز صورت گرفته و معاونت حقوقی وزارت خانه در حال مذاکرات با بانک مرکزی است. مقاومت‌ها در این بحث بیشتر از طرف بانک مرکزی است . نگرانی این نهاد در خصوص خروج ارز از کشور است، البته تلاش ما نیز در متقاعد کرد آن‌ها است و پیشنهادهایی نیز مبنی بر افزایش مجوز صدور از ۳‌ کیلو نقره به ۱۰ کیلو مطرح‌شده است.

اگرچه اصفهان به‌عنوان شهر جهانی و شهر خلاق در زمینه صنایع‌دستی شهرت یافته است، اما مدت‌هاست که صنایع‌دستی این استان و هنرمندانش با چالش‌های بسیاری روبه‌رو شده‌اند. گروهی از آن‌ها هنرمندانی هستند که فلزاتی مانند مس، نقره و برنج، ماده اصلی موردنیازشان برای ساختن و پرداختن است و میان بالا و پایین‌شدن‌های فراوان قیمت فلزات، کمر خم کرده‌اند!

تاج ادامه می‌دهد: وقتی قیمت اولیه برای هنرمند بالا باشد قیمت تمام‌شده محصول هم بالا می‌رود و تولیدکننده، مزیت رقابتی را در بازارهای داخلی و خارجی از دست می‌دهد. ما از دولت که کارخانه‌های تولید مس را تحت نظارت دارد مطالبه می‌کنیم که این تسهیلگری را انجام دهد. دغدغه مقام معظم رهبری نیز این است که قیمت تولیدات کارخانه‌های داخلی و مواد اولیه با افزایش قیمت دلار، افزایش قیمت می‌یابند.

او که فرزند استاد محمود اهتمام، هنرمند پیشکسوت قلم‌زنی نقره است با بیان اینکه ورود توریست‌ به صنف قلم‌زنی جان می‌دهد، بیان می‌کند: اغلب مشتریانِ آثار قلم‌زنی با این قیمت‌ بالای مواد اولیه، توریست‌ها هستند. مشتری‌های داخلیِ ما بیشتر زوج‌های جوانی هستند که آیینه و شمعدان قلم‌زنی نقره خریداری می‌کنند یا اینکه گلدان و سرویس چایی‌خوری هم برای جهیزیه تهیه می‌شود، ولی خرید صنایع‌دستی در این شرایط اقتصادی در اولویت مردمِ ما نیست؛ ضمن اینکه از وقتی کرونا شایع شد مشتریِ این نوع محصول کمتر شده که البته بعد از کرونا سراسر دنیا در حوزه گردشگری دچار مشکل شد و این مسئله به‌مرور قابل‌حل است.

او با بیان اینکه بعد از شیوع کرونا و رکود بازار، ۳۰۰ مورد ابطال جواز کسب در بین صنف هنرمندان صنایع‌دستی وجود داشته است، اضافه می‌کند: پیش از شیوع کرونا و با کاهش روند مسافرت توریست‌ها، فروش تولیدکنندگان صنایع‌دستی فلزی کاهش‌یافته و ما حدود ۳۰۰ ابطال جواز کسب داشتیم. هنرمندان انگیزه تولید را از دست دادند و برخی از آن‌ها در اسنپ مشغول به کار شدند. تمام همت ما در اتحادیه بر این است که از تولیدکنندگان حمایت کنیم و جلوی این بحران را بگیریم، تلاش می‌کنیم که قیمت‌گذاری به نفع تولیدکننده باشد؛ اما باید گفت که در سال حمایت از تولید، از صنایع‌دستی که جزو صنایع سبز است و می‌تواند درآمد پایدار برای کشور داشته باشد و مشکلات اشتغال در کشور را کم کند، حمایتی نشده است.

او خاطرنشان می‌کند: دستمزدی که ما برای قلم‌زنی دریافت می‌کنیم نسبت به افزایش قیمت مواد اولیه که حاصلِ بی‌ارزش شدن ارز داخلی است، افزایش نداشته است و امسال هنوز برای افزایش قیمت دستمزد با دیگر همکاران در صنف به توافق نرسیده‌ایم.

در جستجوی شاهرگ حیاتی صنایع‌دستی
قلم‌زنی روی نقره، اثر استاد محمدعلی ساعی

او ادامه می‌دهد: صنایع‌دستی فلزی به‌اندازه دیگر صنایع‌دستی مانند فرش صادرات ندارند. محصولاتی که از نقره تولید می‌شوند فروش ندارند و مشتری بیشتر محصولات مسی خرید می‌کند و همان مس هم در مدت کمی تقریباً دو برابر شده است. مس معدن سرچشمه نیز بااینکه تولید ایران است، اما قیمت آن به دلار محاسبه می‌شود و همین باعث نابسامانی بازار کار ما شده است. این یکی از مهم‌ترین ابهامات ما است که چرا قیمت مواد اولیه تولید داخل نیز با قیمت جهانی محاسبه می‌شوند.

در جستجوی شاهرگ حیاتی صنایع‌دستی
قلم‌زنی روی مس، اثر استاد منصور حافظ پرست