انتشار: دی 03، 1401
بروزرسانی:
21 تیر 1404
مردی از جنس تاریخ که با گفتن سنش مشکل داشت!
این استاد دانشگاه همچنین معتقد بود، تاریخ ریشه آدمیزاد را در خاک محکم می کند و می گفت: وقتی حادثه ای رخ دهد و قومی مجبور به مهاجرت می شود، ناخدای کشتی آخرین نفری است که مهاجرت می کند. در جوامع نیز معلم تاریخ آخرین نفری است که بار سفر می بندد و مهاجرت می کند؛ لذا معتقدم تاریخ ریشه آدمیزاد را در خاک محکم می کند، بویژه این که در مملکت خشکسالی باشد. شاهد ما نیز در این مجلس امداد است؛ معلم تاریخی که پسرش در آمریکا زندگی می کند و می تواند آن جا و در کنار پسرش زندگی کند؛ اما رودخانه خشک شیراز را به زندگی در کنار می سی سی پی ترجیح می دهد.
در سال ۱۳۲۱ وقتی ۱۷ساله است، ششم ابتدایی قدیم را به پایان می رساند و یک سالی ناچار به ترک تحصیل می شود. اولین مقاله اش را همان سال می نویسد با نام «تقصیر با مردان است، نه زن ها» و آن را در روزنامه ی «بیداری» کرمان چاپ می کند. خودش می گوید: «آن سال شخصی به نام اسماعیل مرتضوی برازجانی، از معلمان کرمان، مقاله ای نوشت درباره ی زن ها مبنی بر این که زنان مسلمان نمی توانند وارد عرصه های فرهنگی، علمی و اجتماعی شوند و من این را در پاسخ به آن مطلب نوشتم و آوردم که حضرت فاطمه زهرا (س) در کنار حضرت علی (ع) به امور بیرون از خانه هم می پرداخته اند.»
باستانی پاریزی هیچ خطری را به واسطه ورود تکنولوژی های جدید و هجوم واژه های بیگانه متوجه زبان و خط فارسی نمی دانست و تأکید داشت: برای زبان فارسی خطری نیست؛ زبانی که هزار سال مانده، باز هم می ماند. این کلمات هم که می آیند، به نوعی تقویت کننده ی یکدیگرند. بالأخره زبان به تعامل ها و تناسب هایی احتیاج دارد؛ اما خطری به آن معنا نیست. منتها اهل فرهنگ باید مواظب باشند که خودشان و زبان شان را با تکنولوژی جدید سازگار کنند و آشتی دهند؛ به گونه ای که بر آن سوار شوند. برای نمونه حروف چینی امروز بسیار آسان شده و برای انتشار بهتر کتاب کمک کننده است. بعید می دانم خطر عمده ای در پیش باشد. اگر درست با زبان فارسی کار کنیم، به نفع ماست و اگر درست کار نکنیم، این زبان هم می رود در کنار خیلی چیزهای دیگر که فراموش شده اند؛ مثل زبان سومری.
باستانی پاریزی خود شعر می گفت و \xa0مجموعه ای هم با نام «یاد و یادبود» داشت اما به گفته خودش درباره شعر امروز قضاوتی ندارشت و می گفت:«هرجا شعر خوب ببینم، می خوانم؛ فریدون مشیری، نادر نادرپور و سایه را مگر می شود نخواند؟! تا جایی که بفهمم، شعرها را می خوانم.»
\xa0انتهای پیام
منبع باستانی پاریزی پس از دانشسرای مقدماتی کرمان، از سال ۱۳۲۵ به دانشگاه وارد می شود. در سال ۱۳۳۰ در رشته تاریخ و جغرافیا دانش آموخته می شود. بعد برای معلمی تاریخ در دبیرستان بهمنیار به کرمان می رود، تا سال ۱۳۳۷ که در آزمون دکتری تاریخ پذیرفته و به تهران منتقل می شود.\xa0 به کتاب هایش علاقه دارد؛ اما به «حماسه ی کویر» بیش تر، و می گوید: در فضیلت دهات و روستاییان این مردمان شریف ایرانی تألیف شده است.
«دانش آموخته تاریخ بود و به تاریخ، بویژه تاریخ زادگاهش علاقه مند بود. معتقد بود «تاریخ ریشه آدمیزاد را در خاک محکم می کند». او را بیشتر به کتاب «از پاریز تا پاریس»ش می شناسند؛ محمدابراهیم باستانی پاریزی.
البته از او که درباره سن و سالش می پرسیدندف می گفت: همسنِ \xa0ایرج افشارم. درباره همین سن وسال داستانی تعریف می کند. «سادات ناصری» استاد و محققِ پژوهشگر ادبیات فارسی برای شرکت در سمیناری به افغانستان می رود. در آنجا متأسفانه در سر میز شام سکته می کند و از دنیا می رود. پیکر او را به تهران می آورند. در این گیرودار شخصی از باستانی می پرسد: «سادات ناصری» چند سال داشت؟ می گوید: او هم سن وسال ایرج افشار بود! آن شخص می گوید: من می خواستم بدانم «سادات ناصری» متولد چه سالی بود. با این جواب شما، مشکل دو تا شد. حالا ایرج افشار متولد چه سالی است؟ پاریزی در جواب با طنزی شیرین می گوید: حقیقت این است که دو چیز را به دو نفر نباید داد: یکی انسان شماره ٔ تلفنش را نباید به خبرنگار روزنامه ها بدهد. دیگر اینکه تاریخ تولدش را نباید به عزرائیل خبر بدهد. آدم عاقل این دو کار را نمی کند. بعد می گوید: شما حالا چه کار داری که «سادات ناصری» متولد ۱۳۰۴ بوده است و همسن منِ باستانی پاریزی و ایرج افشار؟ عزرائیل فعلاً مشغول آدم های قبل از ۱۲۹۹ باشد تا ببینیم چه می شود.»
باستانی پاریزی \xa0البته در جایی به طنز می نویسد: «هر نوع شعری که می خواهید بگویید اما هیچ وقت به رباعی روی نیاورید، زیرا اگر بد باشد می رود به آن جایی که عرب نی انداخت و اگر خوب بود یک راست می رود توی مجموعه رباعیات خیام.»
باستانی پاریزی تأکید داشت هویت ما وابسته به زبان فارسی است و می گفت: اهمیت درس زبان فارسی در هویت ایرانی و اعتنا به تاریخ در پایه گذاری ریشه ایی ملیت حایز اهمیت است، علوم مثبته کار خود را کرده و بار را به منزل برده است، علوم فنی کار خود را در آسودگی زندگی انجام داده اند و پزشکی تنها می تواند عمر آدمی را عقب تر بیاندازد؛ اما زبان فارسی حلقه هویت و اتحاد اقوام مختلف ایرانی است و تاریخ شناسنامه ملیت ماست.باستانی پس از نود سال زندگی پرثمرِ علمی به علت بیماری کبدی صبح سه شنبه پنجم فروردین۱۳۹۳ چشم فروبست. او را طبق وصیت نامه اش در قطعه ۲۵۰ بهشت زهرا در کنار همسرش به خاک سپردند.به گزارش ایسنا، به تاریخ شناسنامه، سوم دی ماه ۱۳۰۴ در روستای پاریز، جایی بین سیرجان و رفسنجان، که به گفته خودش، به معدن مس سرچشمه نزدیک است، متولد می شود. پدرش چهار سال بعد از تولد\xa0می تواند برایش شناسنامه بگیرد.
از او بیش از ۶۰ کتاب و صدها مقاله درباره جنبه های مختلف تاریخ ایران به ویژه «تاریخ جغرافیای کرمان» به جا مانده است. آثار «هفت گانه» او که همگی نام هفت دارد: «خاتون هفت قلعه»، «آسیای هفت سنگ»، «نای هفت بند»، «اژدهای هفت سر»، «زیر این هفت آسمان» و «سنگ هفت قلم» البته کتاب هشتمی هم به آن اضافه شد که به پیشنهاد ایرج افشار «هشت الهفت» نام گرفت. آخرین کتاب باستانی به نام «کوه ها باهم اند» نیز بعد از مرگ او منتشر شد. بیشتر آثار او بارها تجدیدچاپ شده است. «یعقوب لیث» و «تلاش آزادی» از دیگر کتاب های او هستند. «تلاش آزادی» را در شرح حال مشیرالدوله می نویسد و در دهه ۴۰ از سوی یونسکو جایزه می گیرد. بعد همان را مفصل تر می کند با تاریخچه ای از دوره ی اول مشروطه ی ایران؛ چون معتقد است، او از پایه گذاران و صاحب نظر در عدلیه ی جدید ایران است.\xa0بیش تر کتاب ها و مقاله ها را از پدرش ملاعلی اکبر باستانی پاریزی معروف به حاج آخوند که آن ها را می خوانده، می گرفته و مطالعه می کرده است. اولین کتابش - «نامه های پیغمبر دزدان» - را وقتی پدرش برخی از آن ها را از حفظ می خوانده، رونوشت برمی داشته و بعداً همه را گردآوری می کند. از این کتاب این گونه یاد می کند: «یک مقدار نامه که سبک ادبی جالب و طنزآمیز دارند، از زبان یک روحانی عالی قدر به اسم زیدآبادی خطاب به دوستانش؛ کتابی که در سال ۱۳۲۴ در کرمان چاپ می شود و می گوید، بدون تبلیغ ۱۸بار چاپ شده است.»\xa0هویت ما وابسته به زبان فارسی است