قلعه باستانی اولتان از نظر ظاهری شبیه به ساختمان یک قلعه نظامی است اما بخشی از آن در سالیان گذشته بر اثر پیشروی رود ارس تخریب شده و بازسازی و نوسازی آن تاکنون به صورت مطلوب انجام نگرفته است.
رئیس گروه باستان شناسی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل افزود: در نتیجه مطالعات میدانی در این منطقه بخشی از گورستان تاریخی شهر تاریخی اولتان شناسایی شد و قبوری از نوع چالهای و مربوط به دوره تاریخی اشکانی تا اوایل اسلام و سلجوقی کشف شد.
براساس یافتهها قلعه اولتان شهری باستانی متعلق به دوران ساسانی است که در روستای بزرگی در ۱۵ کیلومتری جنوب غرب پارسآباد مغان قرار دارد و ارگ اولتان در ۵۰۰ متری این روستا و در کنار رود ارس واقع شده است.
وی اظهار کرد: بدنبال عملیات راهسازی در جاده پارسآباد به سربند در محدوده قلعه تاریخی اولتان قبور باستانی آشکار شد و در پی آن به منظور مستندنگاری و نجاتبخشی آثار، اداره کل میراثفرهنگی اردبیل اقدام به کاوش اضطراری کرد.
سفالهای بینظیر و متنوع دورههای مختلف اسلامی قلعه اولتان درخور توجه و شایان اهمیت است، در درون محوطه قلعه نیز تپههایی وجود دارد که واحدهای کوچک ساختمانی بوده و ساختمانهای عمده و اصلی در ضلع شرقی قرار داشته که به علت تغییر مسیر رودخانه ارس قسمتی از آن از بین رفته است.
کاوش در این قلعه در چند مرحله صورت گرفته و باستانشناسان در کاوش این قلعه با مجموعه منسجم معماری متعلق به دورههای مختلف اشکانی تا اسلامی مواجه شدهاند، بیشتر آثار یافت شده در این اثر باستانی به دوره قرن سوم و چهارم هجری و ادامه معماری دوره ساسانی تعلق دارد ، آثار متعددی از قبیل تنور، اطاقهای متعدد، بخاری و چهار طبقه طاقچه که با استفاده از اندود گچ تزیین شده در فضاهای معماری قلعه کشف شده است.
قلعه اولتان باتوجه به وسعت ۵۰ هکتاری خود یک قلعه شهر به شمار میرود که فضاهای مسکونی داخل قلعه و فضاهای صنعتی از قبیل کارگاههای مختلف فلزگری ، شیشهگری و سفالگری دربیرون از قلعه بوده است.
دور تا دور شهر خندقی ۱۵ متری ساخته شده بود تا قلعه را از گزنددشمنان در امان نگهدارد، این خندق به وسیله ۲ کانال آبی که از رود ارس کنده شده بود پر از آب میماند.
به گزارش ایرنا از میراث فرهنگی اردبیل، روحالله محمدی روز شنبه با اعلام این خبر گفت: کاوش باستانشناسی اضطراری در قلعه اولتان در شهرستان پارسآباد با اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام میشود.
این قلعه در مساحت ۳۲۰ هزار متر مربع بنا شده و با ترکیب بجا مانده از آن یک دژ نظامی را تداعی میکند و با توجه به اظهارات کارشناسان هنوز قسمت اعظم ساختمانهای قلعه در زیر خاک مدفون است.
محمدی ادامه داد: شواهد نشان میدهد که گورستان تاریخی اولتان حدود هفتصد تا هشت صد سال مورد استفاده ساکنان این شهر تاریخی بوده است و متاسفانه تعدادی از قبور این گورستان تاریخی در عملیات راهسازی آسیب دیده است.
وی خاطرنشان کرد: مطالعه تدفینهای موجود در بازسازی اعتقادات و آیینهای خاکسپاری آن دوران نقش بسزایی دارد و مطالعات میدانی کاوش اضطراری تا دستیابی به نتایج بیشتر ادامه خواهد داشت.