شهاب طلایی در گفت‌وگو با خبرنگار گردشگری ایرنا درباره نقاط قوت و ضعف و چشم‌انداز صنعت گردشگری ایران، اظهار داشت: این حقیقت را همه کارشناسان اذعان دارند که ماهیت گردشگری بین‌بخشی است و وظایف و تکالیف مربوط به آن بین دستگاه‌های مختلف تقسیم شده است، با هر مدلی که بخواهیم آن را توسعه دهیم، انرژی دولت در هماهنگی بین‌دستگاهی از بین می‌رود، برای سیاستگذاری باید تمام زنجیره خدمات و قدرتِ اعمال سیاست‌ها هم در اختیار یک وزارتخانه باشد، که نیست. وزارت میراث‌فرهنگی حتی در تعیین نرخ بلیت هواپیما یا گردشگری سلامت اصلا کاره‌ای نیست و مسائلی مانند پزشک، بیمارستان و روادید، همه در اختیار دستگاه دیگری است.
ممانعت از دریافت دلار یا باعث کاهش خدمات گردشگری می‌شود یا فساد و زیرمیزی
طلایی خاطرنشان کرد: بسیاری از مسائل گردشگری داخلی، مشکل بین‌دستگاهی است. زیرا دیپلماسی میان‌دستگاهی ما ضعیف است. دستگاه‌ها در حوزه خود، صاحب قدرت هستند و حاضر نیستند که این قدرت را تفویض کنند. دستگاه‌های با سابقه برای اختیارات خود دارای آیین‌نامه‌ها و قوانین مختلف هستند؛ بنابراین وزارت میراث‌فرهنگی به عنوان جوان‌ترین وزارتخانه در دولت برای بسیای از حوزه‌های کاری مشترک یا معارض با ذی‌نفعان مختلف و حتی قانون‌گذار، باید وارد چالش شود.
طلایی تصریح کرد: بدون تعارف دستگاه‌های ارشد حاکمیتی، تکلیف خود را با صنعت گردشگری نمی‌دانند. عملا هیچ برنامه بلندمدتی برای توسعه گردشگری و هیچ پیوستی میان رویکردهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی کشور درباره گردشگری وجود ندارد. سند راهبردی هم که در اواخر دولت دوازدهم تصویب شد، رو به جلو نیست و مسائل و چالش‌های این حوزه را حل نمی‌کند.
با این چرا و چگونه‌های بی‌پاسخ، صنعت گردشگری پا نمی‌گیرد
«وقتی جشنواره فیلم کن (Cannes Film Festival)برگزار می‌شود همه فرانسه یکپارچه و هماهنگ این رویداد را تبلیغ می‌کنند. فضای عمومی شهرها و تبلیغات محیطی، همه جا در همه رسانه‌ها حتی از چند ماه جلوتر به این رویداد می‌پردازند اما در ایران، رویدادهایی مانند ساری ۲۰۲۲، اردبیل ۲۰۲۳ برگزار می‌شود اما حتی در خود این شهرها اثری از تبلیغات موثر و روشن وجود ندارد که حداقل شهروندان خود این شهرها مطلع شوند، چه رسد به این که تبلیغات و بازاریابی در سراسر کشور یا برای جذب گردشگر خارجی انجام شود»
وزارت میراث‌فرهنگی باید به اندازه‌ای از توان و ضمانت اجرایی قوانین برخودار باشد که بتواند با یک هتل‌دار یا آژانس‌دار متخلف برخورد کندوی تاکید کرد: وزارت میراث‌فرهنگی باید به اندازه‌ای از توان و ضمانت اجرایی قوانین برخوردار باشد که بتواند با یک هتل‌دار یا آژانس‌دار متخلف برخورد کند. تا زمانی که برای این چراها و چگونه‌ها پاسخی وجود نداشته باشد، صنعت گردشگری در کشور ما پا نمی‌گیرد.
طلایی درباره بازاریابی گردشگری ایران بیان کرد: یک بنگاه کوچک توان بازاریابی بزرگ را ندارد، مدیر یک هتل چهار ستاره در یک شهر کوچک هیچ وقت نمی‌تواند بازاریابی بزرگ انجام دهد. زیرا اصلا از نظر ذهنی باور ندارد که به اندازه درآمد هتل باید هزینه تبلیغات و بازاریابی بدهد.
طلایی بیان کرد: متاسفانه تبلیغات این رویدادها در دستور کاری کارگزاری کشور، حتی وزارت میراث‌فرهنگی برای میزبانی گردشگران کشورهای اکو یا جهان اسلام یا بازارهای سنتی هدف نیست. هر کدام از این رویدادها باید از قطار تا هواپیما و تاکسی و اتوبوس تبلیغ شوند. برای هر کدام در طول زمان برگزاری که حدود ۶ ماه یا یکسال است، مجموعه‌ای از رویدادها هفته به هفته، ماه به ماه باید برنامه‌ریزی شود تا گردشگر جذب شود.
طلایی داشتن آمار و اطلاعات در نظام اداری کشور را، قدرت‌آفرین دانست و گفت: در گردشگری سلامت، میزان دقیق عمل‌های جراحی هیچ‌جا نشان داده نمی‌شود. هیچ آماری مبنی بر اینکه در کدام بیمارستان‌ها، چه نوع جراحی‌هایی، چه تعدادی و برای چه ملیت‌هایی و با چه قیمت‌هایی انجام شده است، وجود ندارد. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی چنته خود را باز نمی‌کند و آمارهای واقعی را در اختیار وزارت میراث‌فرهنگی قرار نمی‌دهد و البته این امر در مورد تمامی گونه‌های گردشگری صادق است که ناشی از وجود نداشتن حساب‌های اقماری گردشگری (TSA) است.
رئیس اندیشکده جهانگردی و میراث دانشگاه امام صادق (ع) اظهار داشت: اگر به همین روش جلو برویم تا ۵۰ سال آینده هم نمی‌توانیم افتتاحیه‌ای مانند بازی‌های کشورهای اسلامی در ترکیه، برگزار کنیم. جالب‌تر اینکه عربستان سعودی برای برگزاری المپیک زمستانی ۲۰۳۰ آماده می‌شود و از همین الان برای سرمایه‌گذاری زیرساخت‌های گردشگری و جذب گردشگر، سرمایه‌گذاری و تبلیغات را شروع کرده‌اند ولی ما هنوز برنامه مشخصی برای صنعت گردشگری خود نداریم.
منبع
رویدادهای ساری ۲۰۲۲، اردبیل ۲۰۲۳ برگزار می‌شود اما در خود این شهرها تبلیغات موثری جود ندارد که حداقل اهالی این شهرها آگاه شوندوی گفت: در همه جای دنیا برای تبلیغات مقصد گردشگری یک سازمان و گروه کاری (کنسرسیوم) تشکیل می‌دهند. در تبلیغات برای جذب گردشگر، سهم دفاتر خدماتی بنا به درجه‌بندی ستاره‌های آن مشخص می‌شود، مدیریت دولتی گردشگری سهم مشخص دارد، شهرداری و سایر نهادهای فرهنگی، اقتصادی سهم مشخصی دارند؛ همه سهم خود را پرداخت می‌کنند و در مجموع رقم بزرگی در صندوق جمع می‌شود و بر همین اساس بازاریابی گردشگری شهر خود را انجام می‌دهند و هر کدام از این بخش‌ها از این تبلیغات سود می‌برند.
رئیس اندیشکده مطالعات جهانگردی و میراث دانشگاه امام صادق (ع) تصریح کرد: برای تحقق جذب سالانه ۱۰ یا ۲۰میلیون گردشگر، باید چندین دستگاه اجرایی پای‌کار باشند، باید مشخص شود وزارت میراث‌فرهنگی هم چه نقش و جایگاهی در توسعه گردشگری دارد، بهره‌بردار اقتصادی است یا فرهنگی؛ که در حال حاضر هیچکدام نیست! باید مشخص کند که صرفا می‌خواهد بهره‌بردار آماری باشد یا صحنه گردان واقعی میدان توسعه گردشگری.
رئیس اندیشکده مطالعات جهانگردی و میراث دانشگاه امام صادق (ع) خاطرنشان کرد: متاسفانه در ایران این سبک و نظام شبکه‌ای برای تبلیغات و بازاریابی وجود ندارد، هر چند گران و گزاف اما هر واحدی برای تبلیغات و بازاریابی مجزا و جداگانه هزینه می‌کند و متاسفانه بنگاه خرد و کوچک از این گردونه جا می‌ماند و بعد از چند سال زیان‌ده می‌شود.
طلایی گفت: به سازمان هواپیمایی کشور گفته می‌شود «دو نرخی و دلاری بلیت نفروشید»، اما هنوز نمی‌توانند مانع دو نرخی‌سازی هتل‌های تحت مدیریت خود شوند. از طرف دیگر هزینه صدور روادید را به دلار می‌گیرند. تورگردانی که گردشگر به ایران می‌آورد، نیز دلار می‌گیرد، یا دستگاه‌های دیگر که تاسیسات زیربنایی به دلار خریداری و وارد می‌کنند. برای حل کردن این مسائل چندوجهی باید به صورت چندوجهی به موضوع نگریست و راه‌حل یکپارچه ارائه کرد.
وی به نظام دو نرخی‌ها در خدمات گردشگری اشاره کرد و گفت: این نوع دو نرخی‌ها از قبل هم وجود داشت. البته نه به حادی الان؛ بخش بنگاه‌داری که با هزینه – درآمد خودگردان هستند، باید دیده شوند؛ ایرلاین‌هایی که به دلیل هزینه‌های تحمیلی مانند بار سنگین استخدام نیروی انسانی، زیان‌ده هستند، نمی‌توانند برای جبران هزینه‌های خود از دولت پول بگیرند. پس قیمت خدمات خود را افزایش می‌دهند.
وی افزود: اگر چه اکنون گردشگری به ادبیات و کلیدواژه تبدیل شده و رئیس‌جمهوری هم در همه سفرهای استانی به آن اشاره می‌کند اما طرح جامع و برنامه ملی در این حوزه تدوین نشده که مشخص کند گردشگری داخلی یا خارجی یا کدام بازارهای سنتی یا جدید، محور توسعه این صنعت است، که البته فقط تصمیم وزارتخانه متولی نیست، بلکه حاکمیت باید به این نتیجه رسیده باشد، کدام گونه گردشگری، از سلامت تا طبیعت‌گردی و مذهبی و کدام بازار یا سهمی از هر کدام را می‌خواهد توسعه دهد.
هتلی که پول آب، برق، گاز و هزینه تامین نگهداری تاسسیات و تجهیزات آن نسبت به سال گذشته، چند برابر شده از کجا باید درآمد داشته باشد؟
هیچ برنامه بلندمدتی برای توسعه گردشگری وجود ندارد
وی با اشاره به نظام قیمت‌گذاری هتل‌ها گفت: وقتی قیمت اقامت در هتل سه، چهار و پنج ستاره تعیین می‌شود و درآمد آنها مقایسه می‌شود، مشخص است که آنها حتی هزینه‌های خود را هم نمی‌توانند تامین کنند. هتلی که پول آب، برق، گاز و هزینه تامین نگهداری تاسسیات و تجهیزات آن نسبت به سال گذشته، چند برابر شده، از کجا باید درآمد داشته باشد؟ از طرف دیگر برای حمایت از گردشگر داخلی سقف قیمتی قرار داده شده که هتل بیش از آن نتواند بفروشد. پس تصمیم می‌گیرد از گردشگر خارجی هزینه خدمات را به دلار بگیرد تا درآمد بیشتری کسب کند،. بنابر این تا زمانی که جای بخش خصوصی سرمایه‌دار نباشیم، نمی‌توانیم شرایط را درک کنیم.
در برنامه بازاریابی کشور همه باید فعال باشند
رئیس اندیشکده جهانگردی و میراث دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه همه اجزا زنجیره صنعت گردشگری متاثر از نظام یارانه‌ای کشور است، اظهار داشت: در غیر این صورت قیمت تمام شده خدمات گردشگری بالاتر از اینها است، مسائل اقتصادی و قیمت‌ها، دستوری کنترل نمی‌شود. سقف قیمت و ممانعت از دریافت دلار یا باعث کاهش خدمات گردشگری می‌شود یا فساد و زیرمیزی ایجاد می‌کند که در نهایت صنعت گردشگری آسیب می‌بیند.