نواداد درباره قدمت این محوطه باستانی توضیح داد: آنچه که امروز از اثر ملّی «ربع رشیدی» مشاهده می شود، بخشی از بازمانده های مجموعۀ «ابواب البرّ ایلخانی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی» متعلق به قرن هشتم هجری و نیز بقایایی از یک قلعۀ اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری قمری است. البته کاوشگاه «ربع رشیدی» بیشتر به لحاظ مجموعه ابواب البرّ رشیدی روزگار خواجه رشیدالدین در عالم اسلام اشتهار دارد، زیرا شماری از نامداران عرصه های علمی و فرهنگی و ادبی ایران در آنجا با حمایت های مادّی و معنوی خواجه رشیدالدین و پسرش وزیر غیاث الدین محمد سکنی گزیده و شماری از مهم ترین آثار قلمی و ادبی عالم اسلام را خلق کرده اند که برای مثال می شود به مجموعه جامع التواریخ رشیدی و دایره المعارف سفینه تبریز اشاره کرد و همچنین از علّامه قطب الدین شیرازی که امروزه مدفن او در خیابان طالقانی قرار دارد، برای تدریس و مدیریت مدرسه ربع رشیدیّه دعوت شده بود و حتی مجموعۀ باغ کمال که آرامگاه کمال الدین خجندی و کمال الدین بهزاد، دو چهره تاریخی ادبیات و هنر مینیاتور ایرانی هستند، به مجموعه بزرگ ابواب البرّ رشیدی تعلق دارد.
معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی با اشاره به این که تشکیل پرونده ثبتی برای ثبت ربع رشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو از دیگر اهداف و برنامه های پایگاه است، گفت: در سال ۱۴۰۱ پرونده «ربع رشیدی» برای ثبت در فهرست میراث فرهنگی جهان اسلام (آیسسکو) ارسال شده است. ثبت وقف نامه «ربع رشیدی» که به قلم شخص خواجه رشیدالدین است و ثبت جامع التواریخ رشیدی نسخه کاخ ـ موزه گلستان در فهرست میراث معنوی و حافظه جهانی یونسکو در سال های گذشته از دیگر اقداماتی است که با همکاری و پیگیری معاونت میراث فرهنگی استان تحقق یافته است و نهایتاً باید به پروتکل بین المللی ربع رشیدی اشاره شود که بستر و زمینه بین المللی کاوش و پژوهش در ربع رشیدی فراهم کرده است.
معاون میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی اضافه کرد: در پنج سال اخیر پایان نامه ها و رسالات تحصیلات تکمیلی و دوره های پسادکتری در حوزه های باستان شناسی و باستان سنجی و مرمت و معماری مرتبط با ربع رشیدی در دانشگاه های هنر اسلامی تبریز، هنر اصفهان، بامبرگ و ازمیر به پایان رسیده و یا در حال انجام هستند.
در روزهای اخیر، کمپینی با عنوان «نه به تخریب ربع رشیدی» در فضای مجازی راه اندازی شد که با انتشار تصاویری از این اثر تاریخی، نسبت به رها شدن و تخریب تدریجی آن هشدار داده و معترض شده است. وحید نواداد ـ معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی ـ در تماس با ایسنا به راه اندازی این کمپین واکنش نشان داد و در پاسخ به آن گفت: هیچ گونه تخریبی در محوطه باستانی «ربع رشیدی» رخ نداده و انتشار چنین مطالبی در فضای مجازی برخلاف آن چه که در ربع رشیدی رخ داده در حال انجام است. اگر مطالبه این کمپین حفاظت از «ربع رشیدی» بود کاملا کار درستی بود، اما این عنوان "نه به تخریب" درست نیست، چون تخریبی اتفاق نیفتاده است. \xa0
به گفته او دانشگاه آلمانی بامبرگ به این پروژه رسماً ملحق شده است و درخواست هایی از طرف دانشگاه های ایتالیا برای مشارکت در این پروژه بین المللی دریافت شده است.
نواداد ادامه داد: کاوش های باستان شناختی و مطالعات حفاظتی و مرمتی در فاصلۀ ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ شمسی با مشارکت میدانی دانشگاه هنر اسلامی تبریز و دانشگاه بامبرگ و مؤسسه باستان شناسی آلمان انجام شد که متأسفانه به علت همه گیری کرونا متوقف شد و امید است با تأمین بودجه از طرف مسؤولان استانی در بهار ۱۴۰۲ احیا و از سرگرفته شود. البته در این مدت پروژه های مطالعاتی نظیر تهیه نقشه لیزر اسکن سه بعدی برج بزرگ جنوبی با اهداف مرمتی و تهیه نقشه ژئوفیزیکی تحت الارضی کاوشگاه ربع رشیدی با اهداف باستان شناختی توسط دانشگاه شهید بهشتی و مؤسسه باستان شناسی آلمان انجام شده و به پایان رسیده است. در ترکیب واحدهای پژوهشی هیأت بین المللی ربع رشیدی در حال حاضر دو پروفسور، پنج دانشیار، دو استادیار، یک پژوهشگر پسا دکتری، یک دکتر مهندسی و یک دانشجوی دکتری حضور فعال دارند.
به گزارش ایسنا، محوطه باستانی و کاوشگاه «ربع رشیدی» که با شماره ۹۴۳ در سال ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شده است، در شمال شرقی شهر تبریز، در ناحیه تاریخی بیلانکوه که امروزه بیشتر با عنوان محله «عباسی» شناخته می شود، قرار دارد. \xa0
\xa0او بیان کرد: پروژه بین المللی ربع رشیدی نظر به اهمیتی این کاوشگاه و آثار مادّی و معنوی آن در ابعاد بین المللی در عالم اسلام دارد، از همان آغاز مورد رصد نهادها و مؤسسات علمی خارج از کشور بوده و مورد استقبال قرار گرفته است. دستاوردهای پروژه تاکنون در سه همایش بین المللی سالانه پژوهشکده باستان شناسی کشور، یک پانل تخصصی در کنگره بین المللی باستان شناسی خاورمیانه در ایتالیا و دو پانل تخصصی باستان شناسی ایران در دانشگاه بوخوم آلمان و استانبول با مشارکت معاونت میراث فرهنگی استان، دانشگاه هنر اسلامی تبریز و طرف های آلمانی و کارشناسانی از ایتالیا و فرانسه\xa0و همچنین کنگره بین المللی بزرگداشت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی که با سعی و تلاش دانشکده معارف اسلامی دانشگاه تبریز در اسفند ۱۳۹۹ برگزار شد، بازتاب یافته است و دانشگاه بامبرگ نیز دوره های پسادکتری در این ارتباط را از سال ۱۴۰۱ آغاز کرده است.
معاون میراث فرهنگی آذربایجان شرقی اضافه کرد: هر چند که «ربع رشیدی» از سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملّی ایران ثبت و طرح تملک و آزادسازی اراضی آن آغاز شده بود، اما متأسفانه در دهه ۱۳۶۰ وقفه ای در این روند ایجاد شد که منجر به گسترش ساخت و سازهای غیرمجاز و تجاوز و دست اندازی به عرصه و حریم این اثر ملّی شد. به طوری که در دهه ۱۳۶۰ «ربع رشیدی» از این ساخت و سازهای غیرمجاز لطمه های فروانی دید و از جمله در جبهه های شرقی و جنوبی آن و دقیقاً در محدوده عرصه اصلی اثر یک استادیوم بزرگ و یک ایستگاه گاز و یک پمپ بنزین احداث شد و ساختمان های شخصی و دولتی نیز ضوابط رعایت ارتفاع در محدوده حریم را اصلاً رعایت نکردند. با این حال، معاونت میراث فرهنگی آذربایجان شرقی تا اول فرودین ۱۴۰۲ شمسی موفق به تأمین بودجه برای تملک دوباره و آزادسازی مجدد مجموعاً ۱۳ هکتار از اراضی عرصه اصلی کاوشگاه «ربع رشیدی» شده است.
او با بیان این که معاونت میراث فرهنگی آذربایجان شرقی از سال ۱۳۹۲مجموعه ای از اقدامات مؤثر را برای احیای پروژه ربع رشیدی در ابعاد بین المللی آغاز کرده و در ۱۰ سال گذشته بی وقفه تا فروردین ۱۴۰۲ شمسی ادامه داده است، افزود: یکی از مهم ترین اقدامات این معاونت در ۱۰ سال اخیر، تلاش برای کسب بودجه و اعتبار برای تملک و آزادسازی اراضی کاوشگاه ملّی «ربع رشیدی» بوده است.
انتهای پیام\xa0