تمام نکات را آموزش می داد یا نکته ای را برای خود و شما نگه می داشتند؟
با کدام استاد قالب قلمکار تراش کار می کنید؟
در همه کارمان مشکل داریم؛ رنگِ کیلویی ۵۰ هزار تومان یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان شده است ضمن اینکه قلابی است و اصل رنگ نمی آید مسئولان لااقل بگذارند اصل رنگ آلمانی، دانمارکی یا کلاً رنگ اروپایی به کشور وارد شود، چرا باید رنگی که می خریم آب باشد؟!
اول ازهمه اینکه توریست نیست درحالی که باوجود توریست است که از صنایع دستی استقبال می شود؛ برخورد و عکس العمل و نگاه یک توریست خیلی فرق دارد و یک نگاه متفاوتی نسبت به هنرهای دستی دارند حتی عکس انداختن آن ها هم متفاوت است و محو این کار می شوند. امیدوارم راه توریست در کشور باز شود. تحریم ها مشکلات زیادی را ایجاد کرد چون اگر ازنظر ارزی و دلاری مشکلی نبود توریست می آمد و با همان ویزا کارت خود دلار جابه جا می کرد، اما امروز نمی شود. در دنیا ویزا کارت وجود دارد و همه جای دنیا استفاده می شود، اما فقط در ایران مشکل دارد. بعد هم کرونا مزید بر مشکلات شد، در زمینه تهیه مواد اولیه و به خصوص در تهیه رنگ ها هم\xa0مشکلات زیادی وجود دارد . در قلمکارسازی، دو رنگ طبیعی است، ولی بقیه طبیعی نیستند و حتماً باید از بیرون تهیه شوند.
بله
از خصوصیات مرحوم پدرتان بگویید.
اصلاً راجع به همکار حسادت نداشت، در قید مادیات هم نبود، فقط در فکر کار بود. بسیار اتفاق می افتاد که همکارها می آمدند و فوت وفن کار ما را می دیدند اما پدر اصلاً به کارگاه آن ها نمی رفت تا ناراحت نشوند که کسی کارشان را ببیند. یک بار وقتی پدر از قیصریه به بازار وارد شدند یکی از بازاری ها که خدا رحمتش کند به او گفت «حاجی یک مرتبه سرت را بلند کن ما ببینیم کجایی در این بازار!» از طرفی هم پدر در کارشان جدی بودند و خیلی دلشان می خواست کار انجام شود. سرشان در کار بود و در این چیزها نبودند که این کار درآمد دارد یا ندارد. البته اغلب هنرمندان قدیم همین طور بودند به همین خاطر هم دل به کار می دادند و عاشق کار بودند.
از بازار قیصریه به طرف سرای چیت سازها راه، بسیار اندک است...\xa0یک درِ چوبی، ورودیِ سرا است. وارد می شویم... سرایی دوطبقه البته بدون مهتابی که احتمالاً قسمت شمالی آن، قدیمی ترین بخش سرا است. نشانی قلمکارسازی استاد فخفوری را می پرسم، همه آن را می شناسند...\xa0صدای کوبیدن مُشت روی مُهرهای قلمکار، از بیرون کارگاه هم شنیده می شود... مقابل تابلوی «کارگاه قلمکار سازی اخوان فخفوری» می ایستم، تصویری زیبا از حجره ای با تاق ضربی که مملو است از پارچه های قلمکار...
فکر می کنید علت چیست؟
ما باید با آن ها هماهنگ باشیم نه آن ها با ما. باید معرفی شویم. بعضی ها خودشان باید بدانند که چنین مکانی با این قدمت وجود دارد. این مکان واقعاً مهم است، این هم مهم است که ما با این سن و سال کار قلمکار می کنیم، البته برای خودمان عادی است و هرروز صبح درِ این مکان را باز می کنیم و کار را شروع می کنیم چون از یعنی از ۵ یا ۶ سالگی همراه پدرم در این حجره بودیم، اما حیف است که اینجا حفظ نشود. ما با زحمات و بودجه خودمان اینجا را نگه داشته ایم لااقل میراث فرهنگی استقبال و همفکری با ما بکند.
بله من و محمدرضا در این مکان کار می کنم و حمیدرضا در مغازه است که البته آن هم مغازه ی آثار قلمکار خودمان است.
پدرتان قلمکارسازی را علاوه بر فرزندانش به افراد علاقه مند آموزش می دادند؟
در گذشته با استاد ناصر مونسیان و استاد حسین صادقیان کار می کردیم که خدا رحمتشان کند هر دو فوت شدند و الآن هم با استاد ابوالقاسم صالحیان کار می کنیم که مرد شریفی است.
چه تولیداتی با استفاده هنر قلمکار دارید؟
چه مشکلی؟
بزرگ ترین درس و تجربه ای که از پدرتان آموختید چه بود؟
ما امیدواریم خداوند کمک کند تا ادامه پیدا کند.
از هم دوره ای های پدرتان در شغل قلمکارسازی، کسی را به یاد دارید؟
کم وبیش داریم که یا خودشان و یا از طریق واسطه سفارش می دهند و می خرند اما نه زیاد؛ صنایع دستی نباید روی دست هنرمندان بماند اما تشریف ببرید در انبار و ببینید چقدر جنس داریم! این ها همه اش با باز شدن درهای کشور به روی توریست های خارجی حل می شود.
بستگی به نوآوری و سلیقه مشتری دارد اما اگر کار سفارشی نداشته باشیم ۹۰ درصد طرح هایمان از طرح های قدیم و سنتی اصفهان الگو گرفته است.
آن هایی که چشم روی هم نمی گذارند را نباید فراموش کرد و من می خواهم که شما اجازه بدهید از افرادی که برای ما زحمت می کشند تشکر کنم، از آقای رَشمالی، آقای مستأجران و خانم معتمدی که بی ریا هر وقت ما کاری داشتیم برای ما کار انجام دادند و به چشم فردی عادی به ما نگاه نکردند.
چه انتظاری از مسئولان دارید؟
آنچه می خوانید گفت وگوی اختصاصی خبرنگار ایسنا با استاد علیرضا فخفوری و استاد محمدرضا فخفوری، از اساتید هنر قلمکارسازی\xa0است.
من در خدمتتانم اگر حرفی باقی مانده می شنوم.
همیشه همسران هنرمندان نقش بزرگی در پرداختن هنرمند به هنرش داشته اند. مادرتان این گونه بود؟
از چه ساعتی به کارگاه می آیید؟
شاید به گوششان برسد و تکانی بخورند.
شما و چه کسانی؟
مرحوم پدرتان و یا شما درجه هنری دارید؟
جوان ها می آیند قلمکارسازی را یاد بگیرند؟
سرای چیت سازها و همین مکانی که کارگاه شما قابلیت بسیاری برای بازدید گردشگران ایرانی و خارجی دارد. قطعاً این موضوع هم موردتوجه میراث فرهنگی نبوده درسته؟
چه تعریفی از هنر و هنرمند دارید؟
مادرم صغرا خانم فخفوری محیط بسیار آرامی را برای پدرم فراهم می کرد، عمرشان طولانی باشد هنوز هم کنارمان هستند.
حتی میراث فرهنگی اصفهان از شما نخواسته در نمایشگاه ها داخلی و خارجی شرکت کنید؟
خاطره شیرین یا تلخ از شغل تان و از دوران قدیم و از زمان همراهی با پدر دارید؟
مهم ترین مشکلاتی که در شغل تان یعنی قلمکارسازی با آن مواجهید چه مواردی است؟
بله حاج آقا قاسم چیت ساز، حاج آقا حسین چیت ساز، حسین سعادتی، بیرجندی ها شامل (میرزا فضل الله، میرزا مرتضی و میرزا عباس) که در همین سرا بودند، برادران چیت ساز زاده (حسن، صادق، علی، کریم و کاظم) که کاظم هنوز زنده است. چیت سازها هم یک طایفه جداگانه و تقریباً بزرگ صنف بودند از جمله آقا حسن اخوان. همگی این افرادی که اسم بردم در قلمکارسازی، استادکار و با پدرم هم دوره بودند.
پدر آن قدر صداقت داشت که اصلاً در این فکر نبود که چیزی را یاد ندهند.
گردشگران ایرانی هم برای بازدید نمی آیند؟
من ۲۱ فروردین ۱۳۳۴، محمدرضا یکم فروردین ۱۳۴۱ و حمیدرضا یکم مرداد ۱۳۴۳.
هر کس سر سوزن عِرق ملی و ناسیونالیستی داشته باشند دلش می خواهد این هنرها حفظ شود، چون اصفهان به هنرهایش زنده است. همین مردم بودند که در بحبوحه های تاریخ، فرهنگ و هنر را حفظ کردند و به دست آیندگان داده اند، بنابراین آنچه مهم است این است که جوانان باید حس وطن دوستی و شهر دوستی داشته باشند.
معمولاً چه طرح هایی را در قلمکارها به کار می برید؟
اول اینکه اصلاً به طور مستقیم به ایران وارد نمی شوند و اگر هم وارد شوند باواسطه از چین یا ترکیه به ایران می آیند آن هم با قیمت دلار که هرروز هم بالا می رود. دوم اینکه در رنگ ها دست می بَرند مثلاً رنگ سالمِ آلمانی را به ما نمی دهند بلکه آن را رقیق می کنند و آب به آن ریزند یعنی یک بشکه رنگ را به ۱۰ تا ۲۰ بشکه تبدیل می کنند و می فروشند.
من خاطره بد در ذهن ندارم؛ اما درمجموع خدا رحمت کند پدرم را همیشه یک مَثَل را به ما یادآوری می کردند و این بود که می گفتند «بابا یک درخت زردآلو چهل هلندر پاش آب میخوره» منظورش هم این بود که آدمی که فعال و زحمتکش باشد ۴۰ نفر اطرافش هم به نو نوار می رسند. همیشه می گفتند «اگر آب یا چشمه ی زیاد جایی پیدا شد آن آب باریکه ای که برای تو می آید را کور نکن و بگذار باشد.»
توصیه خاصی به شما داشتند؟
از بین خانواده های این استادکاران به جز خانواده فخفوری، دیگران هم قلمکارسازی را ادامه داده اند؟
انتهای پیام
